Balipaşa Camii , Fatih

Balipaşa Camii Tarihçesi

Balipaşa Camii’nin inşasına 1494 yılında. Sultan II. Bayezid’in vezirlerinden İskender Paşa’nın damadı Bâli Paşa tarafından başlanmıştır. Ancak paşanın 1495 yılında ölümü üzerine eşi Hümâ Hatun tarafından, 1504-1505 yılları arasında tamamlanmıştır.

Adres:
Akşemseddin Mh.
34091 Fatih/İstanbul

Koordinat:
41.019081, 28.943865
Enlem: 41°1′8.69″N (41.019081)
Boylam: 28°56′37.91″E (28.943865)

Yapılış Tarihi: 1494

Yaptıran: Bâli Paşa

Tadilat: 2007

Mimar: Acem Ali – Mimar Sinan

Mimari: Osmanlı

Minare: 1

Kaç m²: 330 m²

Balipaşa Camii’nin mimarının bazı eserlerde Acem Ali olduğu, Mimar Sinan tarafından da restore edildiği yazılıdır. Bazı eserlere ve Prof. Semavi Eyice’ye göre de caminin mimarı Sinan, yapım tarihi de 1546 yılıdır.

Balipaşa Camii’nin diğer ismi, Hümâ Hatun Camii’dir.

Balipaşa Camii, 1633 yılındaki yangında ve 1766 yılındaki depremde zarar görmüş ve son cemaat yeri sütunları yenilenmiştir. 1894 depreminde ise ana kubbenin tamamı, son cemaat yerinin beş kubbesi ve bunların taşıyıcı kemerleri, minarenin ise şerefeden yukarısı çökmüştür. Bu depremden sonra, caminin üzeri ahşap çatı ile örtülerek ibadete açıldığı söylenir. 1918 Cibali-Fatih-Çapa yangınında caminin tamamı ile civarındaki bütün binalar yanmıştır. Uzun yıllar harabe halinde kalmış, 1935 yılında caminin tamirini Ekrem Hakkı Ayverdi başlatmıştır. Son cemaat yeri hariç restorasyonu 1936 yılında tamamlanmıştır. 1958 yılında yine onarım görmüştür.

Son cemaat yeri ise kubbeleri ile birlikte 1975 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaptırılmıştır. Son olarak 2007 yılında cami geniş bir onarım daha görmüştür.

Caminin avlusu, taş ve tuğla ile yapılmış bir duvar çevrilmiştir. Son cemaat yeri beş bölümlü ve beş mermer sütunludur. Sütun başlıkları ise çok eskilere aittir. Cümle kapısı mukarnaslı bir nişin içinde yer almaktadır. Kapının üzerindeki çift renkli taşlardan oluşan kemerde kitabesi bulunur. Cümle kapısının sağında ve solunda ikişer pencere, ortalarında küçük birer mihrap bulunmaktadır. Sağda (kuzeybatı köşesinde) kare planlı minare kaidesi, bunun simetriği solda merdiven kulesi yer almıştır. Bu merdiven üst mahfile çıkışı sağlamaktadır. Merdiven çıkıntısının dış yüzünde taştan bir kuş evi yer almıştır.

Duvarları kesme küfeli taşla örülmüş olan caminin iç alanı 330 m² olup, kare planlıdır. Üzerindeki tek kubbe, betonarme olup, sekizgen bir kasnağa oturmuştur ve 12 m. çapındadır. Kuzey doğu ve batıdaki duvarlarına gömülmüş ikişer ayak ve bunları birleştiren üçer sivri kemer mevcuttur. Duvarlarda üç sıra pencere bulunmaktadır. Alt sıra pencereler sivri kemerli ve mermerdir. Üst sıradaki iki yan pencere yuvarlaktır. Mimar Sinan, kubbe baskısını karşılamak amacıyla uyguladığı teknik gereği üç duvar boyunca, mihrap duvarına kadar uzanan ince ve uzun üst mahfiller yapmıştır. Bu mahfiller, 1,5 m. kalınlığındaki kemerlerin üzerine oturtulmuştur. Kıble duvarında ise köşeleri dışarı taşkın payandalar yapmıştır.

Balipaşa Camii’nin mihrabı alçıdır. Mermer minber 1935 yılında başka bir camiden taşınmıştır. Ahşap kürsü ise Ayasofya Camii’nin müzeye çevrilmesi ile oradan getirilmiştir. Balipaşa Camii içindeki ve kubbedeki kalem işi nakışlar 1935’te yapılmış ve son 2007 restorasyonunda onarılmıştır.

Sağ tarafta bulunan tek şerefeli minare, kesme taştan örülmüş, gövdesi çubuklu, şerefe altı mukarnaslıdır.