Cerrah Mehmetpaşa Camii , Fatih

Cerrah Mehmetpaşa Camii

Cerrah Mehmet Efendi tarafından, 16. yüzyıl sonlarında, 1593 tarihinde Mimar Sinan’nın kalfalarından Davut Ağa’ya yaptırılmıştır. Cerrah Mehmetpaşa Camii’nin vakfiyesi, 1594 tarihlidir. Diğer ismi, Cerrahpaşa Camii’dir.

Adres:
Aksaray Mh.
34096 Fatih/İstanbul

Koordinat:
41.007932, 28.944865
Enlem: 41°0′28.56″N (41.007932)
Boylam: 28°56′41.51″E (28.944865)

Yapılış Tarihi: 1593

Yaptıran: Cerrah Mehmet Paşa

Tadilat: 2013

Mimar: Mimar Sinan’nın kalfalarından Davut Ağa

Mimari: Osmanlı

Minare: 1

Cerrah Mehmet Paşa, Enderun’da yetişmiş bir hekimdir. III. Murat’ın oğlu III. Mehmet’i, şehzadeliği döneminde sünnet etmiş, III. Mehmet padişah olunca (1595-1603) da, sadrazamlığa getirmiştir. 1694 yılında vefat etmiş ve kendi yaptırdığı caminin avlusundaki sekiz köşeli türbeye defnedilmiştir.

Külliye; cami, türbe, çeşme, çifte hamam ve Gevher Sultan Medresesinden oluşur. Külliyeye daha sonra avlu içerisinde hazire, muvakkithâne, medrese yanına da Şerif Ali Efendi’nin yaptırdığı ahşap kütüphane binaları da dâhil edilmiştir.

Külliye 1660, 1782 yangınlarında ve 1894 depreminde büyük zarar görmüş, akabinde tamirler yapılmıştır. 1892,1956 ve 1960 yıllarında da bazı onarımlar yapılmıştır. 1979 ve takip eden yıllarda Vakıflar İdaresi onarımlar yaptırmış, yıkık olan son cemaat yeri de yeniden yaptırılmıştır. Harap vaziyetteki çifte hamam, 1933’te yıktırılmıştır. Medresenin restorasyonu da devam etmektedir. Kütüphane ise şahıs mülkiyetine geçerek ev olarak kullanılmaktadır. Caminin doğusundaki hamam yok olmuştur.

Cerrah Mehmetpaşa Camii avlusunun etrafı, dört kapısı olan duvarla çevrilidir. Cami enine dikdörtgen planlı olup, duvarları kesme küfeki taşı ile örülmüştür. Yapının üzeri, kasnak üzerine yerleştirilmiş, 13 metre çaplı ana kubbe ve onun etrafında altı yönde mukarnaslı yarım kubbeler ile örtülüdür. Ana kubbeyi, altı adet fil ayağı taşımaktadır. Dışarıdan bakıldığında, yarım kubbeler adasında ağırlık kuleleri gözükmektedir. Kuzeyde iki köşede bulunan dikdörtgen alanın üzeri de iki küçük kubbe ile örtülüdür. Duvarlarda üst üste üç sıra pencere vardır. Kubbelerdeki pencerelerle birlikte beş sıra pencere ile cami çok aydınlık bir hale gelmiştir.

Giriş kapısının iki yanında ön tarafları mermer korkuluklu müezzin mahalleri vardır. Üst mahfile, müezzin mahallerindeki iki kapıdan çıkılmaktadır. Üst mahfil giriş kapısının bulunduğu duvarda ve iki yanda, mihrap oyuğuna kadar devam etmektedir. Mermer korkuluklara sahip üst mahfil, mukarnaslı başlıkları olan mermer sütunlarla taşınmaktadır. Beş kenarlı bir niş şeklinde olan mihrap, mermer üzerine alçı ile mukarnaslı olarak yapılmıştır. Mermer minber, devrin en güzel örneklerindendir. Kürsü ahşaptandır. Caminin mermer ana giriş kapısı, içte iki yanda birer mukarnaslı nişe sahiptir. Caminin batı ve doğu cephelerinde birer girmiş kapısı daha vardır. Avlu duvarlarında üç yönde kapılar vardır. Tuvaletler, avlunun sol tarafında yer altındadır. Cami temelindeki kaymalar, yapılan beton perdelerle durdurulmuştur.

Minare, yıldırım çarpması neticesinde yıkılmış, 1820 yılında yeniden yapılmıştır. On altıgen gövdeye, taş korkuluklu şerefeye sahiptir. Son cemaat yeri ise sekiz mermer sütunlu ve iki mihrabiyeye sahip olup kubbeleri 1979 yılında yapılmıştır.