İmareti Atik Camii , Fatih

İmareti Atik Camii Tarihçesi

Eski ismi, Pentepoptes Kilisesi ve Eski İmaret Camii‘dir.
Bugünkü bina, 1087 yılında, İmparator I. Alexios’un annesi Anna Komnena tarafından inşa ettirilen Pentepoptes Manastırı’nın “Her şeyi gören İsa”ya ithaf edilmiş kilisedir. Arazisi meyilli olduğundan, düzgün zemin oluşturmak için, altına, binanın ölçülerinde bir mahzen yapılmıştır. Bu mahzen geç dönemlerde su sarnıcı olarak kullanılmıştır. Kilisenin kuzey ve batı tarafında manastırın otuz beş adet hücreleri yer almıştır.

Adres:
Cibali Mh.
34083 Fatih/İstanbul

Koordinat:
41.021579, 28.954954
Enlem: 41°1′17.68″N (41.021579)
Boylam: 28°57′17.83″E (28.954954)

Yapılış Tarihi: Fatih Devri

Yaptıran: Şeyhülislam İshak Efendizade Ahmet Efendi minber koydurmuş.

Tadilat: 1990

Mimari: Kiliseden Camii

Minare: 1

Anna, Bizans Devleti’nin idaresinde uzun süre faal rol oynadıktan sonra bu manastıra çekilmiş ve kısa süre sonra da burada ölmüştür. Bazı kaynaklarda, burada birtakım değerli elyazmalarının bulunduğu da belirtilmiştir.

İmareti Atik Camii, fetihten sonra, Fatih Medreseleri yapılıncaya kadar bu manastır, imaret-zaviye ve medrese olarak, kilise binası da mescid olarak kullanılmıştır. Şeyhülislam İshak Efendizade Ahmet Efendi, mescide minber koydurarak camiye çevirtmiştir.

Manastırın hücrelerine “Eski imaret odaları” denmiştir. Ancak manastırdan günümüze sadece kilise binası ulaşmıştır. Haliç kıyılarından başlayan bir yangında bina yanmış, Haremeyn Hazinesi’nden masraflar karşılanarak tamir edilmiştir.

Yapının duvarları, iki sıra taş ve dört sıra tuğla ile örülmüştür. Duvarlar üzerinde, sanatsal tuğa örgüleri ve çeşitli motifler bulunmaktadır. Etrafı duvarla çevrili avludan sonra giriş holüne, takiben eski narteks bölümüne, oradan da kapalı haç biçimindeki harime geçilmektedir. Harimin üstünü örten kubbe, pencereli yüksek bir kasnağa oturmaktadır. Aşağıda yükünü de, dört büyük kemerle dört paye taşımaktadır. Giriş holü ve narteksin üzeri de çapraz tonozlarla kaplıdır. İç narteksin üstünde bir galeri vardır. Dışarıya taşkın apsis kısmının iki yanında dört yapraklı yonca biçiminde birer hücre bulunur.

Avlunun alanı 300 m², caminin iç alanı da 273 m²’dir. Avluda abdest alma yerleri mevcuttur.

Yapının mimarisinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Ancak bunların ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. 1935’lerde, minaresi yarı yıkık, fakat namaz kılınan bir vaziyette idi. Caminin dört tarafı ahşap evlerle adeta kuşatılmıştır. Yapı, 1954’te Kur’an kursu olarak kullanılmış, içine yatakhane yapılmış, son cemaat yeri olan holleri aş ocağı ve yemekhane haline getirilmiştir. 1970’li yıllarda, Mimar Fikret Çuhadaroğlu’nun görevlendirilmesi ile bu durum giderilmiş, caminin içi ve dışı önemli ölçümde tamir edilmiştir Dış mimarisi de eski orijinal görünümüne kavuşturulmuştur. 1990 yılında yine tamir görmüş ve cami tabanına ahşap döşeme yapılmış, duvar sıvaları yenilenmiş, duvar eteklerine ahşap kaplama yapılmıştır.

İmareti Atik Camii, İstanbul’da kubbesi kiremitle örtülü tek cami olma özelliğine sahiptir. Yapının bir kısmı Vuslat Vakfı tarafından kullanılmaktadır. Avluda bir de türbe bulunur.