Kalenderhane Camii , Fatih

Kalenderhane Camii Tarihçesi

Kalenderhane Camii, Fatih Sultan Mehmet, fetihten sonra bu kiliseyi Kalender dervişlerine tahsis etmiştir. Manastır odalarının onarılarak dervişlere verilmek suretiyle eğitilmesi amaçlanmıştır. 18. yüzyılın ilk yarısında Darüssaade Ağası Makbul Beşir Ağa tarafından tamir ettirilerek camiye çevrilmiştir.

Adres:
Kalenderhane Mh.
16 Mart Şehitleri Cd No:16
34120 Fatih/İstanbul

Koordinat:
41.012972, 28.960594
Enlem: 41°0′46.7″N (41.012972)
Boylam: 28°57′38.14″E (28.960594)

Yapılış Tarihi: 18. Yy.

Yaptıran: Dârüssaâde Ağası Makbul Beşir Ağa

Tadilat: 1972

Minare: 1

Kaç kişilik: 450

Kasvetli ve karanlık halinden kurtulması için yeni pencereler açılmış, minare ve hünkar mahfili eklenmiştir. Beşir Ağa burada, Sahih-i Buhari’nin okunması için de bir hoca vazifelendirmiştir.

Burada kurulan vakıf; fakirlere, muhtaçlara ve misafirlere kendini adayan bir müessese olarak beyan edildikten sonra, vazifelilere ve yetimlere toplam 100 dirhem tahsis edilmiştir. Hangi yetimlere yardım yapılacağı, İstanbul’un yerel kadısı tarafından tespit edilmekteydi.

Vakfiyeden de anlaşılacağına göre, Kalenderhane’nin bir mevlevihane, bir zaviye, yetimler için bir yemekhane olduğu anlaşılmaktadır. Bir muhasebe defterinde burası Kalenderhane Medresesi olarak adlandırılmaktadır. Medrese, kubbeli cami bölümündedir.

Bir yangında harap olan cami, 1854 yılında tamir edilmiştir. 1930 yılındaki fırtınada büyük hasar görmüş, minaresi yıkılmıştır. Bu harap haliyle evsiz-barksız insanların meskeni olmuştur. 1966-1972 tarihleri arasında Harvard Üniversitesi ile İstanbul Teknik Üniversitesi’nin müşterek çalışması ile onarılmış, tekrar ibadete açılmıştır.

Kalenderhane Camii, biri büyük, biri küçük olmak üzere iki kubbelidir. Küçük merkezi kubbe, haç şeklindeki iç hacmin üzerini örter. Köşeleri, kum saatli mihrap oldukça güzel bir eserdir. Minber, tahtadan olup, ampir üslubundadır.

Ayrıca yapı, 12. yüzyılda Patrik Kyriokos tarafından yaptırılmıştır. Bizans dönemindeki adı kesin olarak bilinmemekle birlikte, bir müddet Akataleptos ismi ile İsa’ya ithaf edilmiş bir kilise olduğu savunulmuştur. Ancak bu konuda güvenilir bir kaynak bulunamamıştır. Ayrıca yapının kiliseden öte, bir manastır olduğu da anlaşılmaktadır. Kilise, 13. yüzyılda İstanbul’un Latinler tarafından işgali sırasında Katolik Kilisesi olarak kullanılmıştır.

Kalenderhane Camii, İstanbul’un önemli anıtsal eserlerindendir. İç mekanında bulunan mozaik panolar, yapıldıkları dönemin en güzel örneklerindendir. İçindeki resimler ise Arkeoloji Müzesi’ne götürülmüştür. Bunlardan biri Bebek İsa panosudur. Bu pano, kilisenin daha eski tarihlerde yapılmış başka bir kilise (muhtemelen Bakire Meryem veya Sen Vergine Kilisesi) üzerine yapıldığını göstermektedir.

Kalenderhane Camii‘ye giriş, çukurda kalmıştır. Aslında bu zemin, Bizans çağındaki İstanbul zeminidir.

Halen mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olup, 450 kişilik cemaat kapasitesine sahiptir.