Validei Cedid Camii , Üsküdar

Validei Cedid Camii Tarihçesi

Validei Cedid Camii‘nin mimarı Kayserili Mehmet Ağadır. 1704’de vefat etmiştir. Edirnekapı şehitliğindeki ufak caminin arkasında metfun olup, taşı bulunmaktadır. Ayrıca Üsküdar’da Ahmediye ve Kaptanpaşa camileri de onun eseridir.

Adres:
Mimarsinan Mah. 34664 Üsküdar/İstanbul

Koordinat:
41.024884,29.015461
Enlem: 41°1’29.58¨N (41.024884)
Boylam: 29°0’55.66¨E (29.015461)

Yapılış Tarihi:
1708 – 1711

Yaptıran: Sultan 4. Mehmet ’in hanımı, Sultan 3. Ahmet ’in annesi; Gülnüş Emetullah

Tadilat: Avlu duvarları 1955 – 1960

Mimar: Kayserili Mehmet Ağa

Mimari: Lale devri

Minare: 2

Not:Mimar Sinan’ın Öğrencisi

Validei Cedid Camii Osmanlı İmparatorluğunun 19. Padişahı 4. Avcı Mehmet’in hanımı 23. Padişah 3.Ahmet’in annesi Gülnüş Emetullah hanım tarafından yaptırılmıştır. Cami inşaatı 1708 yılında başlanmış.

Üsküdar’ın en güzel mimari özelliğini taşıyan mabetlerindendir. Lale devri üslubunun ilk örneklerindendir.

Mabedin dış avlusuna 5(beş) kapıdan girilir. Avlunun kıble kapısından girince solda saçak altında 33 abdest musluğunun sıralandığını görüyoruz. Avlu duvarları 1955-1960 yılları arasında büyük tamir görmüştür. Avlu zemini toprak iken betona çevrilmiştir. Avluda bolca miktarda çınar ve kestane ağaçları vardır. Mabedin kıble istikametinde bir de haziresi mevcuttur. Bu güzel sanat eserinin sebili, çeşmesi, muvakkithanesi, imaret, sıbyan mektebi ve diğer müştemilatı bulunmaktadır.

Mabette 2 minare ve her minarede 2’şer şerefe bulunmaktadır. Şerefeler klasik biçimde olup korkuluklar geometrik şekilde şebekeli ve şefere altları istilaktitlidir(sarkık). Bu tarihten sonra yapılan minarelerde yukarıda tarif edilen unsurlara tesadüf edilemez.

İç avluya 3 kapıdan girilir. Avlunun üç tarafını 14 sütun üstünde yükselen 17 kubbe sarar, sütün başlıkları istilaktitlidir. Son cemaat yerini de 4 büyük sütun üstünde yükselen 5 kubbeli bir revak örtmektedir. Son cemaat yerinin sağında 1 mükebbirlik vardır. Mabedin kıble kapısını 3 taraftan bol ve gür istilaktitli bir mermer süsü sarmaktadır. Bu şekilde kapı tezyinatı daha evvelki mabetlerin hiç birinde görülmez. Damla halindeki her süsün önünde yuvarlak kabartmalar vardır. Bu kabartmalarda, yıldızlar hendesi şekiller ve mührü Süleymanlar tam 116 defa tekrarlanmıştır. Hiçbir şekil diğerine benzemez.

Avlunun ortasında 8 sütun üstünde yükselen mermer ve madeni Osmanlı rokokosu üsluplu şebekesi ile görülen şadırvan kıymetli bir eserdir. Üstünde yine şair Taibin 16 mısralık bir tarih kitabesi dolaşmaktadır.

İç avlu duvarlarına yapılan ve mabedi tanzir eden ikişer minareli kuş yuvaları dedelerimizin hayvanların himayesine büyük bir yer verdiklerini gösteren müspet delillerdir.

Validei Cedid Camii‘nin ortasını, kasnağında 24 pencere bulunan büyük bir kubbe örter. 3’er pencereli 4 yarım kubbe ana kubbeyi desteklemektedir. Bu kubbelerin eteklerinden 3’er istilaktit salkımı sarkar. Ana kubbenin pencerelerinin altında dolaşan kandil tabakasının altını da istilaktitler süsler.

Kıble kapısının üstünde müezzin mahfili vardır. Mabedi iki tarafından ve kıble kapısına kadar olan yerlerden mermer şebeke kenarlı mahfiller sarar. Yan mahfelleri üstünde üçer kubbe vardır. Ortadakiler çok yayvandır. Mahfelleri altışar istilaktit başlık sütunlar tutar. Büyük kubbe dört fil ayağına dayanmaktadır.

Mabedin 3 kapısı vardır. Renkli alçı pencereleri klasik zevkimizden Rokoko modasına geçişin ilk örneği olarak gösterilebilir. Mabedin dışında kubbe kasnağını çerçeveleyen 8 adet ağırlık kulesi göze çarpar. Kubbenin dışa çalışan ağırlığını bina bedenine intikal ettirirler. Cami 1940 yılında büyük tamir görmüştür. Netice olarak şunu söylemek gerekirse mabedimizdeki, klasik devrin son numunesi ve lale devri ile başlayan yeni Barok-Rokoko üslubunun ilk örneğidir.